Βουδισμός

Ο Σιντάρτα Γκόταμα, ο ιστορικός Βούδας Σακυαμούνι (περίπου 600 π.Χ.), γεννήθηκε στην Ινδία, στη πόλη Λουμπίνι και μεγάλωσε στη Καπιλαβάστου, κοντά στη σύγχρονη Ταουλιχάουα του Νεπάλ. Όταν γεννήθηκε, η παράδοση λέει ότι ένας σοφός γιόγκι επισκέφτηκε τον πατέρα του, τον βασιλιά των Σάκυα Σουντοντάνα και του είπε ότι ο μικρός πρίγκιπας έμελλε να γίνει, όταν μεγαλώσει, είτε ένας μεγάλος βασιλιάς, είτε ένας άγιος. Αποφασισμένος να κάνει τον γιο του βασιλιά, ο Σουντοντάνα προσπάθησε να κρύβει στο παιδί τις δυσάρεστες καταστάσεις της ζωής, περιορίζοντάς το μέσα στην ευχάριστη ζωή του παλατιού. Παρόλα αυτά, ο Σιντάρτα ανακάλυψε στα 29 του τη πραγματικότητα της δυστυχίας, αφού συνάντησε στο δρόμο αρχικά έναν γέρο, κατόπιν έναν άρρωστο και τέλος τη καύση ενός νεκρού. Στην επόμενη έξοδό του από το παλάτι συνάντησε έναν αναχωρητή που φαινόταν γαλήνιος και ευτυχισμένος. Αυτά συχνά αναφέρονται ως ‘τα τέσσερα θεάματα’. Ο Σιντάρτα καταθλίφτηκε βαθιά από τη θέα της δυστυχίας και θέλησε να υπερβεί τα γηρατειά, την αρρώστια και το θάνατο, διάγοντας τη ζωή ενός ασκητή. Δραπέτευσε από το παλάτι, εγκαταλείποντας τις βασιλικές ανέσεις κι έγινε αναχωρητής. Στην πρώτη φάση της ασκητικής του ζωής δοκίμασε ακραίες στερήσεις, ακολουθώντας πρακτικές που στην χώρα του τότε θεωρούνταν δυνατές πνευματικές ασκήσεις – όπως η αυστηρή νηστεία, το κράτημα της αναπνοής και διάφορες σωματικές κακουχίες. Παρόλα αυτά, διαπίστωσε ότι αυτές οι ασκητικές τεχνικές δεν έφερναν γνήσιο πνευματικό όφελος. Έτσι αποφάσισε να εγκαταλείψει τον ακραίο ασκητισμό και να αφοσιωθεί στον διαλογισμό. Με αυτό τον τρόπο ανακάλυψε αυτό που στον Βουδισμό ονομάζεται ‘Μεσαίος Δρόμος’. Δέχτηκε λίγο γάλα και ρύζι από μια νεαρή χωρική και κάθισε κάτω από ένα δέντρο Ficus religiosa, που έγινε γνωστό ως Δέντρο της Φώτισης, στη Μποντγκάγια. Εκεί ορκίστηκε να μην ξανασηκωθεί, μέχρι να ανακαλύψει την Αλήθεια. Οι πέντε πρώην συνασκητές του, νομίζοντας ότι είχε εγκαταλείψει την άσκηση και ότι έχασε την αυτοπειθαρχία του, τον άφησαν. Μετά από 49 ημέρες βαθιού διαλογισμού, ο Σιντάρτα, σε ηλικία 35 ετών, έφτασε στην Αφύπνιση (Μπόντι), γνωστή στη Δύση ως Νιρβάνα ή Φώτιση. Μετά από αυτό έγινε γνωστός ως Βούδας (Αφυπνισμένος) και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του διδάσκοντας το Ντάρμα, τη Διδασκαλία που οδηγεί στην Απελευθέρωση από την Αγνοια. Εφυγε από τη ζωή (Παρινιρβάνα) στην ηλικία των 80, στη Κουσιναγκάρα της Ινδίας.

Η βασική του διδασκαλία, η οποία περικλείεται στην Χιναγιάνα ή Μικρό Όχημα του Βουδισμού, βασίζεται στις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες:

1.Η Δυστυχία
2.Η Αιτία της Δυστυχίας
3.Η Παύση της Δυστυχίας
4.Ο Δρόμος που οδηγεί στην Παύση της Δυστυχίας

Η πρώτη αφορά την διαπίστωση της ύπαρξης της δυστυχίας μέσα στον κόσμο που ζούμε. Η δεύτερη αποκαλύπτει την αιτία αυτής της δυστυχίας: είναι η άγνοια που προκαλεί τη σύγχυση, τον εγωκεντρισμό και τα πάθη που οδηγούν σε πράξεις που μας εγκλωβίζουν στο φαύλο κύκλο της εξαρτημένης ύπαρξης, στη Σαμσάρα, του οποίου η ουσία είναι δυστυχία. Η τρίτη αλήθεια διαπιστώνει την ύπαρξη ενός τέλους στη δυστυχία και η τέταρτη περιγράφει το μονοπάτι που οδηγεί σε αυτό το τέλος, το λεγόμενο Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι.

Το Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι χωρίζεται σε τρία μέρη: Σίλα (Ηθική Συμπεριφορά), Σαμάντι (Διαλογιστική Συγκέντρωση) και Πράζνα (Σοφία).
Σίλα σημαίνει να αποφεύγουμε τις αρνητικές πράξεις του σώματος, του λόγου και του νου. Περιλαμβάνει: Σωστό Λόγο (Να μιλά κανείς με έναν τρόπο που δεν βλάπτει, που δεν υπερβάλλει και να λέει την αλήθεια), Σωστή Πράξη (Να ενεργεί κανείς ενάρετα αποφεύγοντας πράξεις που μπορεί να βλάψουν) και Σωστό Τρόπο Ζωής (Να επιβιώνει κανείς με τρόπο που να μην βλάπτει τον εαυτό του ή τους άλλους γύρω του, άμεσα ή έμμεσα). Η Ηθική Συμπεριφορά είναι η βάση για τη Διαλογιστική Απορρόφηση (Σαμάντι), που είναι η διαλογιστική καλλιέργεια ή καλλιέργεια του νου.
Σαμάντι είναι η ανάπτυξη κυριαρχίας πάνω στον νου. Συμπεριλαμβάνει τα επόμενα τρία σημεία του Οκταπλού Μονοπατιού: Σωστή Προσπάθεια / Άσκηση (Προσπάθεια για καλυτέρευση), Σωστή Προσοχή / Συνείδηση (Νοητική ικανότητα να βλέπουμε καθαρά τα πράγματα με διαύγεια) και Σωστή Συγκέντρωση / Διαλογισμό (Επίγνωση της παρούσας πραγματικότητας χωρίς προσκόλληση ή απέχθεια).
Ο πρωταρχικός τρόπος να καλλιεργεί κανείς το Σαμάντι είναι ο διαλογισμός με τις δυο μορφές του, της Σαμάτα (Γαλήνια παραμονή) και της Βιπάσανα (Βαθιά ενόραση). Αναπτύσσοντας το Σαμάντι, ο νους εξαγνίζεται από τα πέπλα και γίνεται γαλήνιος, διαυγής και φωτεινός.
Πράζνα είναι η Σοφία που εξαγνίζει το νου και περιλαμβάνει τη Σωστή Κατανόηση (Η κατανόηση της πραγματικότητας όπως είναι, όχι όπως φαίνεται) και τη Σωστή Σκέψη (Αλλαγή στον τρόπο σκέψης). Η Σοφία βασίζεται στην κατανόηση της Αλληλεξαρτημένης Παραγωγής, των Τεσσάρων Ευγενών Αληθειών και του Ευγενούς Οκταπλού Μονοπατιού. Η Σοφία εξαφανίζει τα πάθη και επιφέρει την Νιρβάνα, την απαλλαγή από κάθε δυστυχία.

Στην Μαχαγιάνα, το Μεγάλο Όχημα του Βουδισμού, ο Βούδας διδάσκει ότι το τέλος της δυστυχίας, η Νιρβάνα που πετυχαίνουμε ακολουθώντας τις διδασκαλίες του Μικρού Οχήματος, δεν αποτελεί τη τέλεια Φώτιση. Ο ασκητής της Μαχαγιάνα, στοχεύει όχι μόνο στην δική του απελευθέρωση, αλλά στην απαλλαγή όλων των αισθανόμενων όντων από τη δυστυχία. Μέσα από την ανάπτυξη της Μποντιτσίτα (Πνεύμα της Φώτισης), δηλαδή της Αγάπης / Συμπόνιας (που δεν προσκολλείται στη γαλήνη της Νιρβάνα) και της Σοφίας (που δεν παρασύρεται από τη σύγχυση της Σαμσάρα), ακολουθεί τον δρόμο του Μποντισάτβα, του πνευματικού ήρωα, που επιδιώκει τη τέλεια Φώτιση, με σκοπό να είναι σε θέση να βοηθήσει όλα τα όντα.
Αυτό επιτυγχάνεται με την συσσώρευση Αρετής και Σοφίας, μέσα από την άσκηση των Έξι Παραμίτα, των Έξι Υπερβατικών Αρετών: Γενναιοδωρία, Ηθική, Υπομονή, Ζήλος, Συγκέντρωση και Σοφία.
Με αυτό τον τρόπο, ο Μποντισάτβα, Ήρωας του Πνεύματος της Φώτισης, προχωράει σταδιακά σε ένα ταξίδι που κρατάει αμέτρητες ζωές. Η ουσία του δρόμου του είναι να παίρνει επάνω του όλο το βάρος των βάσανων όλων των όντων, δίνοντάς τους όλη την ευτυχία και την αρετή του. Έτσι διασχίζει τα Πέντε Μονοπάτια και τα Δέκα Επίπεδα της Φώτισης, καθαρίζοντας όλα τα πέπλα που ακόμα σκεπάζουν τη Βουδική του Φύση και φτάνει στον τέλειο εξαγνισμό και την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου Βούδα. Από εκεί και πέρα, εκδηλώνει μία άπειρη και αυθόρμητη φωτισμένη δραστηριότητα για το καλό όλων των όντων, δραστηριότητα που διαρκεί όσο υπάρχει η Σαμσάρα.

Το πνευματικό μονοπάτι της Βατζραγιάνα, το Αδαμάντινο (ή Ταντρικό) Όχημα του Βουδισμού, προχωράει ένα βήμα ακόμα πιο πέρα. Μεταφέροντας τις βαθύτερες διδασκαλίες του Βούδα, περιέχει εξαιρετικά αποτελεσματικές τεχνικές, τα λεγόμενα επιδέξια μέσα, που είναι ικανές να φέρουν τον ασκητή στην τέλεια Φώτιση μέσα σ’ ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα («Μέσα σε μια ζωή»).
Η Βατζραγιάνα αποκαλείται και Όχημα του Καρπού γιατί παίρνει την ίδια τη Φώτιση ως μονοπάτι. Ο ασκητής, έχοντας ενσωματώσει τις βασικές ποιότητες των δυο προηγούμενων οχημάτων – δηλαδή την ηθική συνείδηση του Μικρού Οχήματος και την ανιδιοτελή, γεμάτη αγάπη και συμπόνια στάση του Μεγάλου Οχήματος – είναι έτοιμος να υπερβεί τις ίδιες τις ιδέες της Σαμσάρα και της Νιρβάνα.
Με τις προφορικές του οδηγίες, ο Δάσκαλος της Βατζραγιάνα (Γκουρού, Λάμα), κάτοχος της γνώσης, τού δείχνει πως η φυσική κατάσταση όλων των φαινομένων (και του ίδιου του ασκητή) είναι εκ των προτέρων έκφραση του απόλυτου - το ίδιο το ιερό πρόσωπο του Απόλυτου, η Μεγάλη Τελειότητα, πρωταρχικά αγνή και αδημιούργητη.
Ο ασκητής, αναγνωρίζοντας ότι όλα τα φαινόμενα φέρουν τη Μεγάλη Σφραγίδα του Απόλυτου και είναι αυθόρμητα απελευθερωμένα, γεμάτος από μεγάλη ευδαιμονία και συμπόνια, απελευθερώνεται από κάθε φόβο και ελπίδα και μπαίνει απευθείας στο μονοπάτι της ελευθερίας. Τα φαινόμενα αποτελούν έκφραση του μοναδικού πνεύματος, το οποίο, αδημιούργητο και αιώνιο, είναι στην ουσία του κενότητα, στην φύση του φωτεινότητα - γεμάτο από φωτισμένες ποιότητες - και στην έκφρασή του ανεμπόδιστη δημιουργικότητα.
Η πνευματική ωρίμανση πραγματοποιείται με την τεχνική της ‘μύησης’ από έναν αυθεντικό Δάσκαλο. Η μύηση, στην Βουδιστική παράδοση, αποτελείται από τέσσερις φάσεις, η καθεμιά των οποίων είναι μία ιδιαίτερη μύηση ή ενδυνάμωση. Ο Λάμα μάς καταδεικνύει τη φωτισμένη διάσταση των διάφορων πλευρών του εαυτού μας, φυτεύοντας έτσι έναν σπόρο στην εμπειρία μας, που μπορεί να καλλιεργηθεί μέχρι τη πλήρη ανάπτυξή του, στην τέλεια Φώτιση ενός αληθινά ολοκληρωμένου Βούδα. Έτσι, η μύηση αποκαλείται ‘πύλη’ ή ‘είσοδος’ του ταξιδιού του αδαμάντινου οχήματος.
Η πρώτη μύηση ονομάζεται ‘μύηση του βάζου’ και καθαρίζει τις αμαυρώσεις του εξωτερικού, ή σωματικού επίπεδου της ύπαρξης. Η δεύτερη μύηση ονομάζεται ‘μυστική μύηση’ και ασχολείται με τις συσκοτίσεις του λεπτοφυούς σώματός μας. Η τρίτη μύηση είναι η ‘μύηση της πρωταρχικής γνώσης της σοφίας’ που στοχεύει στις συσκοτίσεις του νου. Η τέταρτη μύηση λέγεται ‘μύηση της λέξης’. Χρησιμοποιεί λέξεις η άλλα σύμβολα για να καταδείξει την πραγματικότητα όπως έχει, το νήμα που διατρέχει όλες τις εμπειρίες, φωτισμένες ή μη.
Από τη στιγμή που έχει κανείς λάβει τις μυήσεις, του δίδονται οι πραγματικές ασκήσεις της Βατζραγιάνα, τις οποίες κατόπιν χρησιμοποιεί για να απελευθερωθεί από τη ψευδαίσθηση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το Αδαμάντινο Όχημα αποτελεί μια διαδικασία ωρίμανσης και απελευθέρωσης, κατά την οποία η μεν μύηση λειτουργεί ως μέσο ωρίμανσης, η δε άσκηση των τεχνικών ως μέσο πραγματικής απελευθέρωσης.

Σχολές και Δάσκαλοι
Στα πλαίσια του Θιβετανικού Βουδισμού, υπάρχουν κυρίως τέσσερις μεγάλες σχολές-παραδόσεις: Νυίγκμα, Σάκυα, Κάγκιου και Γκέλουκ.

Το Κέντρο μας ακολουθεί πνευματικά τις βαθιές παραδόσεις της Μαχαμούντρα (Μεγάλη Σφραγίδα) και του Τζόκτσεν (Μεγάλη Τελειότητα), μέσα στο οικουμενικό πνεύμα της μη-σεχταριστικής παράδοσης Ρίμε του 19ου αιώνα.

Η πρώτη έρχεται μέσα από τη πνευματική μας καταγωγή από την ασκητική παράδοση των Κάρμα Κάγκιου, η οποία ξεκίνησε από τον μεγάλο Ινδό Μαχασίντα Τιλόπα και συνεχίστηκε από τους έξοχους Ναρόπα, Μάρπα, Μιλαρέπα, Γκαμπόπα, καθώς και τη σειρά επανενσαρκώσεων των Κάρμαπα- έως τον σημερινό 17ο Κάρμαπα Trinley Thaye Dorje, με την ευλογία του οποίου ιδρύθηκε το Κέντρο. Το Κέντρο λειτουργεί υπό την άμεση πνευματική καθοδήγηση του Γραμματέα και Εκπροσώπου της Α.Α. Κάρμαπα στη Δύση, Σεβάσμιου Τζίγκμε Ρίνποτσε.

Η δεύτερη προέρχεται από το σύνδεσμό μας με τη Σχολή των Νυίγκμα (Αρχαίων), που ξεκίνησε τον 8ο αιώνα μ.Χ. με τον Μεγάλο Ινδό Δάσκαλο Πάντμα Σαμπάβα (Γκούρου Ρίνποτσε), ο οποίος πρώτος εισήγαγε το Ντάρμα στο Θιβέτ. Συνεχίστηκε με τους επιφανείς μαθητές του, όπως ο βασιλιάς Τρίσονγκ Ντέτσεν, η Γιέσε Τσόγκυαλ, ο Βαιροτσάνα, ο Λονγκτσένπα, ο Τζίγκμε Λίνγκπα, ο Πάτρουλ Ρίνποτσε, ο Τζάμυανγκ Κυέντσε Ουάνγκπο, κ.α.

Tο Κέντρο μας συνδέεται ιδιαίτερα με την δραστηριότητα του Σεβ. Λάμα Γκέντυν Ρίνποτσε (1918-1997), απεσταλμένου του 16ου Κάρμαπα στην Ευρώπη, όπως επίσης με την δραστηριότητα δύο άλλων μεγάλων σύγχρονων Δασκάλων, του Dzongsar Khyentse Rinpoche και της Jetsun Khandro Rinpoche.